ZGŁOŚ PROBLEM ikona ozdobna

ŚLĘZA(4)
|
Ślęza⁴

SENGŚ tom 14, strona 22

Nazwa:

Forma podstawowa: Ślęza

Dopełniacz: -y

Warianty nazw Lohe (oficjalna, niemiecki), Laue (alternatywna, niemiecki), Grosse Lohe (alternatywna, niemiecki)

Klasa toponimu:

hydronimy

Charakterystyka obiektu:

rzeka

Atrybuty obiektu:

dług. 78,6 km

Lokalizacja:

Lokalizacja opisowa: l. dopł. Odry

Współrzędne: MULTIPOINT(16.75287181 50.65276118, 16.76202515 50.64823832, 16.77170116 50.65068614, 16.77552578 50.65748368, 16.78068057 50.66539872, 16.7945403 50.6696962, 16.8104165 50.67063763, 16.82660511 50.67507459, 16.83052446 50.68378829, 16.84701155 50.68723385, 16.85284797 50.69451037, 16.85245391 50.69976018, 16.8442744 50.70012629, 16.84013139 50.70706285, 16.8470861 50.7132018, 16.83686172 50.71801352, 16.8389918 50.72554501, 16.83841668 50.73376296, 16.84095147 50.74160172, 16.84719261 50.74787493, 16.85177228 50.7549357, 16.86057621 50.75837898, 16.87799619 50.76818113, 16.86621209 50.76404011, 16.89336675 50.78374924, 16.88755187 50.77579035, 16.89743355 50.7921038, 16.88747471 50.80695773, 16.89489314 50.80062171, 16.88516912 50.81967833, 16.87689677 50.82237785, 16.8896949 50.8143317, 16.87422827 50.83722004, 16.8674823 50.84473546, 16.88047256 50.82969014, 16.86646827 50.85291797, 16.86809071 50.86104275, 16.86899128 50.87024272, 16.86829593 50.87712474, 16.88114392 50.8813275, 16.91277715 50.88499834, 16.94108955 50.8843744, 16.92693026 50.88600306, 16.89833519 50.88598336, 16.95537104 50.88503765, 16.98213324 50.88719813, 16.96899997 50.88282464, 16.99293796 50.88899744, 17.00149616 50.89775415, 16.99303424 50.91257544, 16.98600582 50.92048668, 16.99696031 50.90516151, 16.9837593 50.92839969, 16.98688304 50.93598435, 16.99447844 50.94305996, 17.01308181 50.95368506, 17.00560409 50.9478406, 17.00723015 50.96097422, 17.00809428 50.97702449, 17.00489924 50.96860021, 17.01098911 51.00037559, 17.01680024 50.98336903, 17.01517054 50.99241201, 16.99932398 51.02135757, 16.99900233 51.01349929, 17.00676479 51.00815488, 16.98720855 51.03371782, 16.98727288 51.06360383, 16.98746587 51.02556971, 16.98549386 51.07152207, 16.98222222 51.04, 16.96966552 51.09278827, 16.99063947 51.04819706, 16.99286956 51.05588421, 16.98067981 51.07976734, 16.96976223 51.0843583, 16.96090782 51.09934704, 16.95726505 51.10622029, 16.94518694 51.13337863, 16.94443474 51.11093171, 16.9409639 51.12543019, 16.93537616 51.1184514, 16.9483569 51.1425105, 16.95695342 51.15140879, 16.95697491 51.1428469, 16.95055283 51.15928051)

Materiały historyczne:

Forma nazewnicza	Rok zapisu	Adres bibliograficzny	Uwaga
Ślęza, niem. Lohe		URM 14-13 (MP 5366)
inter Muchobor et Selenza	1155	SU I 20
ad fluvium Slenze	1202	Ud 337
totam fluvium Slenze	1202	Ud 337
cum molendino super Zlenzam	1207	SU I 114
prope litus Zlenzę	1208	KŚl II 23	nr 129
prope litus Zlenze	1208	Ud 337-338
per fluvium Lau	1218	Ud 338
apud vadum Laui	1245	Ud 338
cum media aqua, que dicitur Laau	1273	SU IV 170
Fluss Laui	1291	H10 181
Lavi, Fluss	1291	CS VII/3 151
am Flusse Laa	1311	CS XVI 187
Wasser La	1312	CS XVI 234
Fluss La	1318	CS XVIII 91
am Flusse La	1336	CS XXIX 102
La	1338	CS XXX 6
wassir die Laha genanth	1375	H10 181
Loc	1473	SGTS 20 498
Slenza	1512	SGTS 20 498
Laa fl.	1544	MpMünster
an der Lohe	1845	K45 334
Lohe Slęca [rzeka]	1850~	LDykc 13
Große Lohe - Wielka Slenca	1850~	LDykc 15
Lohe - Ślęza	1900	Myc 13
Ślęza	1949	MP49 17
Ślęza, niem. Lohe, Grosse Lohe	1951	R s.v.
Slęza, niem. die Lohe a. Laue a. Grosse Lohe (gb)	1983	HO 55
Ślęza	2006	Hydronimy I/1 289

Etymologia:

Na temat pochodzenia n. rz. Ślęzy wypowiadało się kilku autorów (S. Rospond, H. Borek, J. Domański, M. Rudnicki, P. Popławski). Najstarsze zapisy Selenza 1155 wskazują na pierw, formę Ślęza ← ps. Slęga i powiązać ją można ze stpol. i gw. sięgnąć ‛przesiąkać wilgocią; zmoknąć’, prześlęgły ‛przemoknięty’, ślęganina ‛plucha’. Rdzeń ślęg-oznaczał pierw, ‛wilgotność, mokrość, wodnistość’. Pierw. n. Slęga na skutek prawidłowych procesów fonetycznych zmieniła się na Slędza → Slęza i taką postać utrwaliły zapisy hist. Obok n. Ślęza mamy poświadczoną n. Lawy → zniem. Lohe a. Laue. Pol. ława oznacza ‛mieliznę, bagno’, co zostało przetłumaczone na die Loh(e) ‛bagniste miejsca’ Bach II 309. Dokładnym odpowiednikiem śląskiej n. rz. jest litewska n. rz. Šiliñgė (P. Popławski) i staropruska n. rz. Schilling. Obie te nazwy określają rzeki płynące poprzez lasy, por. litewskie šilas ‛bór’, šilìnis ‛borowy’. Za pomocą przyr.-ingas tworzy się w językach bałtyckich przymiotniki wyrażające obfitość tego, na co wskazuje rzeczownik podstawowy, zatem hydronim Šiliñge określa rzekę, wokół której występują lasy w wielkiej obfitości. Dla porównania przytoczmy łuż. rz. Schlenze, l. dopł. Soławy koło Eisleben (zapis Silenza bez daty), n. m. Schlenzer (1205 Schlensegore) oraz n. pobliskiej góry Ślęza góra (1205-1232 Slensegore, tj. ‛góra porośnięta lasem’, por. litewskie šilinis ‛borowy’, zob. S. Rospond, Ślęza i jej derywaty, „Onomastica” 1955, nr 1, s. 32).